Thuế thu nhập cá nhân là gì? Đây là một trong những câu hỏi được nhiều người lao động tại Việt Nam quan tâm. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về loại thế thu nhập này, cách tính ra sao và những trường hợp nào được miễn, giảm theo quy định pháp luật. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ khái niệm, vai trò, đối tượng phải nộp cũng như các trường hợp được miễn thuế một cách chi tiết, chính xác và dễ hiểu.

Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu, được thu trực tiếp trên phần thu nhập hợp pháp của cá nhân sau khi đã trừ đi các khoản giảm trừ theo quy định. Đây là công cụ tài chính quan trọng để Nhà nước điều tiết thu nhập, góp phần đảm bảo công bằng xã hội và tạo nguồn thu cho ngân sách quốc gia.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 (được sửa đổi, bổ sung qua các năm), thu nhập chịu thuế có thể phát sinh từ tiền lương, tiền công, hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, bản quyền, thừa kế, quà tặng…

Vai trò của thuế thu nhập cá nhân

Thứ nhất, thuế TNCN góp phần tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách Nhà nước. Đây là nguồn tài chính quan trọng phục vụ chi tiêu công, đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, quốc phòng.

Thứ hai, thuế thu nhập cá nhân là công cụ để điều tiết thu nhập trong xã hội, bảo đảm công bằng giữa những người có thu nhập cao và những người có thu nhập thấp. Người có thu nhập cao sẽ phải nộp thuế nhiều hơn, từ đó giảm bớt sự chênh lệch giàu nghèo.

Thứ ba, việc thực hiện thuế TNCN giúp Nhà nước quản lý minh bạch dòng tiền, chống thất thu ngân sách và ngăn ngừa hành vi trốn thuế.

Ai phải nộp thuế thu nhập cá nhân?

Theo quy định tại Luật Thuế TNCN và các văn bản hướng dẫn như Thông tư 111/2013/TT-BTC, các đối tượng phải nộp thuế bao gồm:

• Cá nhân cư trú tại Việt Nam có thu nhập chịu thuế, dù phát sinh ở trong hay ngoài lãnh thổ.
• Cá nhân không cư trú nhưng có thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

Trong đó, cá nhân cư trú là người có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong một năm dương lịch hoặc có nơi ở thường xuyên theo quy định.

Như vậy, không chỉ người lao động hưởng lương, mà cả những người có thu nhập từ kinh doanh, đầu tư, chuyển nhượng tài sản… đều thuộc diện nộp thuế TNCN nếu vượt ngưỡng quy định.

Đối tượng được miễn thuế thu nhập cá nhân

Không phải tất cả mọi khoản thu nhập đều phải nộp thuế. Pháp luật hiện hành quy định rõ những trường hợp được miễn thuế thu nhập cá nhân nhằm đảm bảo công bằng, hỗ trợ người dân và khuyến khích các hoạt động xã hội tích cực.

Trước hết, các khoản như học bổng từ ngân sách Nhà nước hoặc từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định; kiều hối; tiền bồi thường tai nạn lao động; tiền bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ được bồi thường; trợ cấp thôi việc, thất nghiệp, bảo hiểm xã hội một lần… đều thuộc đối tượng miễn thuế thu nhập cá nhân.

Ngoài ra, lãi từ tiền gửi ngân hàng, lãi trái phiếu Chính phủ cũng không phải nộp thuế. Điều này nhằm khuyến khích người dân gửi tiết kiệm và góp phần ổn định thị trường tài chính.

Đặc biệt, những người có thu nhập chưa đến mức phải nộp thuế sau khi tính giảm trừ gia cảnh cũng được coi là đối tượng được miễn giảm thuế thu nhập cá nhân. Đây là cơ chế bảo vệ quyền lợi cho người có thu nhập thấp, thể hiện tính nhân văn trong chính sách thuế.

Việc nắm rõ các đối tượng miễn thuế thu nhập cá nhân giúp người dân hiểu và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, đồng thời hạn chế tình trạng nộp thuế sai hoặc thừa.

Cách tính thuế thu nhập cá nhân

Cách tính thuế TNCN đối với tiền lương, tiền công hiện nay dựa theo phương pháp lũy tiến từng phần. 

Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế – Các khoản giảm trừ.

Biểu thuế suất lũy tiến hiện hành có 7 bậc thuế (từ 5% đến 35%), áp dụng tùy theo mức thu nhập. Ngoài ra, các nguồn thu khác như chuyển nhượng bất động sản (2%) hoặc chuyển nhượng vốn (0,1%) có cách tính riêng.

Sau mỗi năm tài chính, người nộp thuế cần thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân để xác định chính xác số thuế phải nộp hoặc được hoàn. Việc quyết toán giúp đảm bảo người nộp thuế chỉ đóng đúng số tiền cần thiết, không thừa hoặc thiếu. Theo (Khoản 2, Điều 28, Luật Quản lý thuế sửa đổi, có hiệu lực từ 01/07/2025), cá nhân có nghĩa vụ tự quyết toán hoặc ủy quyền cho tổ chức chi trả thu nhập (doanh nghiệp) thực hiện thay.

Hoàn thuế thu nhập cá nhân là gì?

Hoàn thuế thu nhập cá nhân là quy trình cơ quan thuế trả lại khoản thuế đã nộp thừa sau khi quyết toán. Người nộp thuế được hoàn tiền khi có mã số thuế hợp lệ, thu nhập tính lại thấp hơn so với mức đã khấu trừ, hoặc thuộc diện được miễn thuế theo quy định.

Hiện nay, người lao động có thể nộp hồ sơ hoàn thuế trực tuyến trên Cổng thuế điện tử (https://thuedientu.gdt.gov.vn) hoặc ứng dụng eTax Mobile. Quy trình này giúp tiết kiệm thời gian và theo dõi được tiến độ xử lý hồ sơ. Việc hoàn thuế không chỉ thể hiện tính minh bạch của hệ thống quản lý thuế mà còn đảm bảo nguyên tắc “thu đúng – hoàn đủ – kịp thời”, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người nộp thuế.

Quy định pháp luật mới nhất về thuế TNCN

Tính đến năm 2025, việc áp dụng thuế TNCN vẫn căn cứ theo Luật Thuế TNCN 2007, sửa đổi bổ sung các năm 2012 và 2014, cùng các nghị định, thông tư hướng dẫn. Một số quy định nổi bật:

• Mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế: 11 triệu đồng/tháng.
• Mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng.
• Biểu thuế lũy tiến gồm 7 bậc, từ 5% đến 35%.

Các quy định này giúp bảo đảm người có thu nhập trung bình – thấp được miễn hoặc nộp thuế rất ít, còn người thu nhập cao sẽ phải đóng góp nhiều hơn.

Kết luận

Hy vọng qua bài viết của Avano sẽ giúp bạn đã hiểu rõ thuế thu nhập cá nhân là gì, vai trò, đối tượng phải nộp và những trường hợp được miễn thuế thu nhập cá nhân. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm của công dân trong việc đóng góp cho sự phát triển đất nước.

Việc nắm vững quy định về thuế TNCN sẽ giúp bạn chủ động hơn trong kế hoạch tài chính cá nhân, đồng thời bảo đảm quyền lợi khi thuộc nhóm được miễn hoặc giảm thuế.