Nhiều bạn trẻ hiện nay lựa chọn công việc freelancer bởi sự linh hoạt, tự do về thời gian và không gian. Tuy nhiên, song song với cơ hội kiếm thêm thu nhập, freelancer cũng phải thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật. Câu hỏi thường gặp nhất là: “Làm freelancer thì có phải đóng thuế thu nhập cá nhân không? Nếu có thì quy trình và thủ tục ra sao?” Trong chuyên mục Hỏi – Đáp hôm nay, Avano – đơn vị chuyên cung cấp các giải pháp thuế – sẽ cùng bạn đi sâu phân tích.

Hỏi – Đáp

Người hỏi: Quang Linh

Tôi là một freelancer làm trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, thường ký hợp đồng dịch vụ ngắn hạn với nhiều doanh nghiệp khác nhau. Tôi muốn hỏi: “Làm freelancer thì phải đóng thuế thu nhập cá nhân như thế nào? Thủ tục và hồ sơ cụ thể ra sao?”

Người trả lời: Nguyễn Hoàng Minh – Chuyên viên phụ trách thuế tại Avano, hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thuế

Chào Quang Linh, đây là một câu hỏi rất thực tế và cũng là băn khoăn của nhiều người đang làm việc tự do. Tôi sẽ giải thích chi tiết để bạn có thể hình dung rõ ràng hơn.

Freelancer có phải đóng thuế thu nhập cá nhân không?

Theo quy định tại Điều 25 Thông tư 111/2013/TT-BTC, các tổ chức hoặc doanh nghiệp khi chi trả tiền công, tiền thù lao cho cá nhân không ký hợp đồng lao động hoặc chỉ ký hợp đồng ngắn hạn dưới ba tháng thì phải khấu trừ 10% thuế thu nhập cá nhân trên tổng số tiền chi trả nếu khoản chi từ hai triệu đồng trở lên cho mỗi lần. Điều này có nghĩa là freelancer vẫn thuộc đối tượng phải nộp thuế và việc nộp được thực hiện ngay tại khâu chi trả.

Tuy nhiên, pháp luật cũng tạo điều kiện cho những trường hợp có thu nhập thấp. Nếu freelancer chỉ có duy nhất một nguồn thu nhập và sau khi trừ các khoản giảm trừ gia cảnh, tổng thu nhập chưa đến ngưỡng chịu thuế, bạn có thể làm cam kết tạm thời chưa bị khấu trừ thuế theo Mẫu 08/CK-TNCN được ban hành kèm theo Thông tư 80/2021/TT-BTC. Khi đó, đơn vị chi trả sẽ căn cứ vào cam kết này và không khấu trừ thuế trước khi thanh toán cho bạn.

Quy trình đóng thuế cho freelancer

Để hình dung cụ thể, bạn có thể xem quy trình đóng thuế thu nhập cá nhân cho freelancer như một chuỗi bước bắt buộc. Trước hết, bạn cần xác định nguồn thu nhập của mình đến từ đâu, bao gồm các hợp đồng dịch vụ, tiền công từ nhiều doanh nghiệp hay cá nhân. Sau đó, bạn kiểm tra xem đơn vị chi trả đã khấu trừ 10% thuế tại nguồn hay chưa. Nếu đã khấu trừ, bạn sẽ nhận được chứng từ khấu trừ thuế do đơn vị chi trả cung cấp. Nếu chưa, bạn phải tự mình kê khai và nộp trực tiếp tại cơ quan thuế.

Bước tiếp theo là kê khai và quyết toán thuế. Freelancer phải thực hiện kê khai định kỳ bằng mẫu 02/KK-TNCN và cuối năm thực hiện quyết toán bằng mẫu 02/QTT-TNCN. Trường hợp bạn nộp thừa thuế, bạn hoàn toàn có quyền nộp hồ sơ đề nghị hoàn bằng mẫu 01/ĐNHT. Sau khi kê khai, người nộp thuế sẽ thực hiện nghĩa vụ nộp tiền thông qua cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế, ứng dụng eTax Mobile hoặc trực tiếp tại Kho bạc Nhà nước và ngân hàng được ủy nhiệm thu.

Hồ sơ cần chuẩn bị

Để đảm bảo quy trình kê khai và nộp thuế diễn ra thuận lợi, freelancer cần chuẩn bị một số giấy tờ quan trọng. Trước tiên, bạn phải có hợp đồng dịch vụ hoặc chứng từ chi trả thu nhập để chứng minh nguồn thu. Tiếp đó là chứng từ khấu trừ thuế trong trường hợp đơn vị chi trả đã khấu trừ 10% trước đó. Ngoài ra, bạn cần chuẩn bị CMND/CCCD, mã số thuế cá nhân và giấy tờ chứng minh người phụ thuộc nếu muốn áp dụng giảm trừ gia cảnh.

Đối với freelancer có thu nhập thấp, không đến mức phải đóng thuế, bạn sẽ cần điền và nộp mẫu cam kết 08/CK-TNCN. Hồ sơ càng đầy đủ và rõ ràng thì việc kê khai, quyết toán hoặc xin hoàn thuế về sau càng thuận tiện. Đây cũng là cách để bạn tránh các tranh chấp hoặc rắc rối pháp lý liên quan đến thu nhập.

Một số lưu ý quan trọng

Freelancer thường có đặc thù là nhiều nguồn thu nhập từ nhiều đơn vị khác nhau, do đó bạn phải tự tổng hợp và quyết toán cuối năm, thay vì để từng đơn vị chi trả xử lý riêng lẻ. Bạn cũng cần lưu ý rằng việc có mã số thuế cá nhân là điều kiện bắt buộc để kê khai và nộp thuế. Nếu chưa có, bạn có thể đăng ký trực tuyến ngay trên Cổng thông tin của Tổng cục Thuế.

Ngoài ra, thời hạn quyết toán thuế hằng năm là trước ngày 30/4 của năm kế tiếp. Nếu bạn nộp hồ sơ muộn, có thể sẽ bị phạt vi phạm hành chính. Do vậy, việc nắm rõ mốc thời gian này là cực kỳ quan trọng. Với freelancer có thu nhập cao, việc kê khai và nộp thuế đúng hạn không chỉ tránh rủi ro pháp lý mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp khi hợp tác với đối tác.

Kết luận

Làm freelancer không chỉ mang lại sự tự do trong công việc mà còn đòi hỏi bạn có trách nhiệm hơn trong việc tuân thủ pháp luật, đặc biệt là nghĩa vụ về thuế. Bạn vẫn phải nộp thuế thu nhập cá nhân, với quy trình gồm xác định thu nhập, kiểm tra khấu trừ, kê khai – quyết toán và nộp thuế. Hồ sơ cần được chuẩn bị đầy đủ để việc kê khai được chính xác và thuận lợi. Khi hiểu rõ quy trình này, bạn sẽ chủ động hơn trong công việc và tránh được những rủi ro không đáng có.