Bảo hiểm y tế là chính sách an sinh quan trọng, hỗ trợ người dân trong việc khám chữa bệnh và giảm gánh nặng chi phí. Đối với người lao động, thẻ BHYT doanh nghiệp được đóng theo chế độ bắt buộc trong suốt thời gian còn hợp đồng làm việc. Tuy nhiên, khi nghỉ việc hoặc không còn thuộc diện tham gia bắt buộc, nhiều người đặt ra câu hỏi: có thể chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình hay không, và cần thực hiện theo thủ tục nào? Bài viết dưới đây, Avano sẽ giúp bạn nắm rõ quy trình, đồng thời chỉ ra những quyền lợi và lưu ý quan trọng để việc tham gia BHYT không bị gián đoạn.

Chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình là gì?

BHYT doanh nghiệp, hay còn gọi là bảo hiểm y tế bắt buộc, là hình thức mà cả người lao động và người sử dụng lao động cùng đóng theo quy định. Trong khi đó, BHYT hộ gia đình là loại hình tự nguyện, áp dụng cho tất cả các thành viên có chung hộ khẩu hoặc sổ tạm trú.

Khi hợp đồng lao động chấm dứt, thẻ BHYT doanh nghiệp không còn hiệu lực. Để tiếp tục duy trì quyền lợi khám chữa bệnh, người lao động có thể tham gia BHYT hộ gia đình. Việc chuyển đổi này giúp tránh gián đoạn thời gian tham gia, đồng thời đảm bảo tính liên tục của quyền lợi bảo hiểm.

Điều kiện để chuyển BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình

Người lao động có thể đăng ký BHYT hộ gia đình khi không còn thuộc nhóm tham gia BHYT bắt buộc. Một số trường hợp phổ biến bao gồm: đã nghỉ việc, không ký hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên, hoặc đã hết thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Trong trường hợp thẻ BHYT do doanh nghiệp cấp vẫn còn hạn, người tham gia có thể sử dụng tiếp cho đến khi hết hiệu lực rồi mới làm thủ tục đăng ký BHYT hộ gia đình. Điều này giúp tránh việc đóng trùng và tiết kiệm chi phí.

Thủ tục chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình

Sau khi nghỉ việc, người lao động có thể chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình bằng hai hình thức chính: đăng ký trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc đại lý thu, và đăng ký online qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng dịch vụ công của BHXH.

Đăng ký BHYT hộ gia đình trực tiếp

Hình thức truyền thống được nhiều người lựa chọn là đăng ký trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc thông qua đại lý thu BHYT.

Quy trình gồm các bước cơ bản. Trước hết, bạn cần chuẩn bị hồ sơ đăng ký bao gồm tờ khai tham gia BHYT theo mẫu TK1-TS, danh sách thành viên hộ gia đình tham gia BHYT (mẫu DK01), căn cước công dân của chủ hộ và các thành viên khác trong hộ khẩu, bản chụp thẻ BHYT của những người đã tham gia để xác định mức giảm trừ khi đóng phí.

Sau khi hoàn tất hồ sơ, người tham gia nộp cho cơ quan BHXH hoặc đại lý thu BHYT. Tại đây, bạn sẽ được hướng dẫn nộp phí bảo hiểm, nhận biên lai cùng giấy hẹn trả kết quả. Thẻ BHYT hộ gia đình mới sẽ được trả đúng thời hạn ghi trong giấy hẹn.

Đăng ký BHYT hộ gia đình online

Bên cạnh hình thức trực tiếp, bạn cũng có thể thực hiện chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình online. Đây là phương án thuận tiện, giúp tiết kiệm thời gian đi lại.

Bước đầu tiên là sử dụng tài khoản định danh điện tử để đăng nhập vào Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng dịch vụ công của BHXH. Thực tế, khi truy cập qua Cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống sẽ tự động điều hướng sang cổng của BHXH để xử lý.

Tiếp theo, bạn cần tải mẫu tờ khai 01-TK, điền đầy đủ thông tin, lưu dưới dạng tệp PDF và tải lên hệ thống. Tại giao diện dịch vụ công của BHXH, sau khi đăng nhập, bạn chọn mục kê khai hồ sơ, chọn cơ quan BHXH nơi cư trú và nhập mã thủ tục 603e “Đăng ký đóng, cấp thẻ bảo hiểm y tế đối với người chỉ tham gia bảo hiểm y tế trên Cổng dịch vụ công”. Một lưu ý quan trọng là phải click vào biểu tượng tờ khai, không chọn vào tên dịch vụ để tránh lỗi hệ thống.

Sau khi điền tờ khai, bạn đính kèm file đã lưu, nhập mã kiểm tra và xác nhận. Hệ thống sẽ gửi mã xác thực qua email, bạn nhập mã này để hoàn tất nộp hồ sơ. Khi thành công, giao diện sẽ hiển thị mục “Lịch sử kê khai” cho phép bạn tra cứu tiến trình xử lý.

Trong giai đoạn xét duyệt, cơ quan BHXH sẽ đối chiếu thông tin cá nhân, nơi cư trú, dữ liệu hộ khẩu và thứ tự tham gia BHYT của từng thành viên để xác định mức đóng chính xác. Nếu phát hiện thông tin chưa khớp với cơ sở dữ liệu quốc gia, người tham gia sẽ được yêu cầu bổ sung hoặc điều chỉnh tại cơ quan công an.

Nếu hồ sơ hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ gửi thông báo chấp thuận và yêu cầu thanh toán trực tuyến. Người tham gia thực hiện thanh toán theo hướng dẫn trên cổng dịch vụ và chờ nhận thẻ BHYT theo lịch hẹn.

Lưu ý: Cả hai hình thức đều có ưu điểm riêng. Đăng ký trực tiếp phù hợp với những ai muốn được hướng dẫn chi tiết, trong khi hình thức online lại giúp tiết kiệm thời gian và công sức. Dù lựa chọn cách nào, việc nắm rõ hồ sơ, quy trình và các bước xử lý sẽ giúp quá trình chuyển BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình diễn ra nhanh chóng và chính xác.

Mức đóng khi tham gia BHYT hộ gia đình

Theo quy định hiện hành, mức đóng BHYT hộ gia đình được tính dựa trên mức lương cơ sở. Thành viên thứ nhất trong hộ khẩu phải đóng 4,5% mức lương cơ sở. Các thành viên tiếp theo sẽ được giảm dần theo tỷ lệ, cụ thể là người thứ hai đóng 70% mức đóng, người thứ ba đóng 60%, người thứ tư đóng 50% và từ người thứ năm trở đi chỉ còn 40%.

Cách tính này tạo điều kiện để các hộ gia đình có thể tham gia đầy đủ mà không quá nặng nề về tài chính, đồng thời khuyến khích nhiều người cùng tham gia để tăng độ bao phủ bảo hiểm trong cộng đồng.

Quyền lợi khi chuyển sang BHYT hộ gia đình

Khi tham gia BHYT hộ gia đình, người dân vẫn được hưởng quyền lợi tương tự như khi tham gia BHYT bắt buộc tại doanh nghiệp. Điều này bao gồm việc được chi trả chi phí khám chữa bệnh đúng tuyến từ 80% đến 100% tùy theo đối tượng, được thanh toán chi phí khi khám chữa bệnh trái tuyến theo tỷ lệ quy định và được hưởng quyền lợi liên tục nếu duy trì thẻ bảo hiểm trong nhiều năm.

Đặc biệt, nếu tham gia BHYT liên tục từ 5 năm trở lên, khi chi phí khám chữa bệnh trong năm vượt quá 6 tháng lương cơ sở, quỹ bảo hiểm sẽ chi trả toàn bộ chi phí trong phạm vi quyền lợi, giúp người tham gia yên tâm hơn về mặt tài chính.

Lưu ý quan trọng khi thực hiện chuyển đổi

Người lao động nên theo dõi thời hạn thẻ BHYT doanh nghiệp để sắp xếp thời gian đăng ký BHYT hộ gia đình phù hợp. Việc đăng ký sớm giúp tránh khoảng trống quyền lợi giữa hai hình thức. Ngoài ra, nếu hộ gia đình có nhiều thành viên, việc cùng tham gia một lúc sẽ vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo tính đồng bộ trong quản lý.

Kết luận

Chuyển từ BHYT doanh nghiệp sang BHYT hộ gia đình là giải pháp cần thiết cho những ai không còn làm việc tại doanh nghiệp nhưng vẫn muốn duy trì quyền lợi bảo hiểm y tế. Thủ tục thực hiện tương đối đơn giản, mức đóng được điều chỉnh linh hoạt và quyền lợi vẫn được giữ nguyên.

Để nắm bắt thêm các kiến thức hữu ích liên quan đến bảo hiểm, thuế và các chính sách an sinh xã hội, bạn có thể theo dõi những chia sẻ từ Avano. Với vai trò là đơn vị cung cấp thông tin đáng tin cậy, Avano luôn đồng hành cùng bạn trong việc cập nhật kiến thức và đưa ra giải pháp phù hợp cho từng tình huống cụ thể.